Giới thiệu sách

Nhờ kỹ thuật ghi hình cắt lớp đơn photon (Single photon emission tomography: SPECT) và ghi hình cắt lớp phát positron (Positron Emission Tomography: PET), y học hạt nhân đang đồng hành cùng các chuyên khoa lâm sàng khác trong công việc chẩn đoán và điều trị bệnh.

Từ những năm 1980, PET bắt đầu được ứng dụng rộng rãi trong lâm sàng. Nhưng mãi đến cuối thập niên 90 của thế kỷ trước (sau 1997) nhờ sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ nhất là trong lĩnh vực chế tạo các đầu dò (detector) nhậy gồm các tinh thể BGO (Bismuth Germanat Oxy) hay LSO (Litetium Oxyorthosilicate) và trong sản xuất các dược chất phóng xạ mới với các hợp chất hữu cơ khác nhau, tiếp theo là sự ra đời của tổ hợp PET/CT gắn máy PET với CTscanner, kỹ thuật này mới tạo ra bước đột phá trong chẩn đoán bệnh và nghiên cứu khoa học. Từ đó, PET/CT đã giúp khắc phục một số khó khăn, hạn chế của SPECT trong tim mạch học, mở ra một triển vọng mới cho chuyên ngành thần kinh, tâm thần, đặc biệt đã mang lại lợi ích rất lớn trong ung thư lâm sàng và nghiên cứu sinh bệnh học ung thư. Sở dĩ đạt được hiệu quả như vậy vì hình ảnh PET/CT với các dược chất phóng xạ thích hợp cung cấp các thông tin về hấp thu, vận chuyển và chuyển hóa của các phân tử sinh học như các acid amin, protein, gen, các tế bào, mô và phủ tạng. Nhờ đó, từ hình ảnh PET/CT có thể nắm bắt được các thông tin về chức năng liên quan đến sinh bệnh học của phân tử, tế bào và mô ung thư cũng như cơ chế tác dụng của các tác nhân điều trị… Cho đến nay, ứng dụng của PET/CT trong ung thư học khá rộng rãi kể cả trong lâm sàng cũng như nghiên cứu sinh bệnh học ung thư.

Kỹ thuật PET/CT ra đời đã mang lại những lợi ích rất to lớn bởi vì hình ảnh của PET/CT giúp xác định sớm tính chất, đặc điểm của khối u và di căn của nó, cung cấp thông tin chính xác để sắp xếp giai đoạn bệnh, phát hiện sớm tái phát bệnh sau điều trị, đánh giá đáp ứng điều trị và lựa chọn phương thức hoặc phác đồ điều trị thích hợp. Đặc biệt có thể dùng hình ảnh PET/CT trong mô phỏng lập kế hoạch xạ trị, nhất là trong kỹ thuật xạ trị điều biến liều (Intensitive moderation radiotherapy: IMRT).

Vì lợi ích to lớn đó nên máy PET và PET/CT đã nhanh chóng được trang bị ở hầu hết các nước trên thế giới. Người ta cho rằng chẳng bao lâu nữa tỷ lệ máy PET và PET/CT có thể đạt đến 1 đến 3 máy cho 1 triệu dân ở các nước phát triển. Từ năm 2009, PET/CT đã phát triển ở Việt Nam. Hiện nay, ở nước ta, số lượng máy PET/CT và các máy gia tốc vòng (cyclotron) để sản xuất các đồng vị phóng xạ dược chất phóng xạ cho các máy PET đang có xu hướng ngày càng tăng. Hiện các thiết bị này đã có ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh và sẽ sớm được lắp đặt thêm ở miền trung và một số địa điểm khác. Việc sử dụng kỹ thuật này ở nước ta hiện nay và trong tương lai gần chủ yếu vẫn tập trung vào ung thư lâm sàng. Sách báo, tài liệu trên thế giới về PET/CT trong ung thư có khá nhiều. Tuy nhiên, ở nước ta chưa có cuốn sách chuyên khảo nào đề cập đến kỹ thuật này ngoài cuốn “Atlas PET/CT một số bệnh ung thư ở người Việt Nam” lần đầu tiên được xuất bản của PGS. TS. Mai Trọng Khoa.

Trước tình hình đó, với kinh nghiệm thực tế nhiều năm làm việc và giảng dạy về kỹ thuật PET/CT tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu – Bệnh viện Bạch Mai, và Bộ môn Y học hạt nhân -trường Đại học Y hà Nội, GS.TS. Mai Trọng Khoa đã biên soạn và xuất bản cuốn sách “Ứng dụng kỹ thuật PET/CT trong ung thư”.

Cuốn sách cung cấp một cách hệ thống các kiến thức cần thiết bao gồm nguyên lý và cấu tạo của máy PET và PET/CT, điều chế và sản xuất các đồng vị phóng xạ bằng máy gia tốc vòng và sản xuất các dược chất phóng xạ tại các mođun hóa dược phóng xạ. Phần chính của cuốn sách là phân tích chi tiết các đặc điểm hình ảnh PET/CT trong hầu hết các loại ung thư. Đó là kết quả của cả một quá trình làm việc nghiêm túc, tập hợp các kết quả nghiên cứu và các kiến thức thu nhận được của chính bản thân tác giả trong suốt quá trình làm việc mình. Đây là một công trình rất công phu, nghiêm túc và hữu ích, kết quả từ sự lao động miệt mài của một cán bộ khoa học , nhiệt tình, hăng say, tâm huyết, yêu nghề và nhiều sáng tạo. Nội dung của cuốn sách chứa đựng một số lượng lớn các công trình nghiên cứu của tác giả về ứng dụng PET/CT trong nhiều loại ung thư khác nhau và hoàn toàn là của các bệnh nhân ung thư là người Việt Nam. Vì vậy, quyển sách sẽ là một tài liệu chuyên khảo quý giá về ứng dụng kỹ thuật PET/CT trong lâm sàng cho nhiều loại bệnh ung thư khác nhau ở Việt Nam.

Tôi xin trân trọng và vui mừng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc và hy vọng cuốn sách sẽ rất hữu ích cả về lý thuyết và kinh nghiệm thực hành cho các đồng nghiệp đang hoạt động trong chuyên ngành ung thư và Y học hạt nhân, đặng góp phần vào công cuộc phòng chống căn bệnh ung thư nguy hiểm một cách có hiệu quả ở nước ta.

Tóm tắt sách

Lời nói đầu

Hiện nay, bệnh ung thư đang là một vấn đề lớn về sức khỏe trên toàn thế giới cũng như ở nước ta, là một gánh nặng thực sự cho cộng đồng. Theo ước tính tổ chức y tế thế giới (WHO), hằng năm có khoảng hơn 10 triệu người mắc bệnh ung thư và có khoảng hơn 6 triệu người chết do căn bệnh này. Dự báo, những con số này sẽ ngày càng tăng trong những năm tới.

Hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, nên nhiều kỹ thuật chẩn đoán và điều trị hiện đại đã được áp dụng cho chuyên ngành Ung thư và Y học hạt nhân ở nước ta, trong đó có kỹ thuật PET (PET: Positron Emission Tomography - Chụp cắt lớp phát bức xạ positron) và kỹ thuật PET kết hợp với CT (Computed Tomography: chụp cắt lớp vi tính): PET/CT. Sự ra đời của hệ thống máy PET/CT thực sự đã trở thành một phương tiện rất hữu ích cho công tác chẩn đoán và điều trị nhiều loại bệnh như ung thư, tim mạch, thần kinh...

Ở nước ta trong thời gian qua, kỹ thuật PET/CT đã và đang được ứng dụng rất hiệu quả và chủ yếu trong lĩnh vực ung thư. Hiện nay, một số thành phố lớn và bệnh viện đã có PET/CT cũng như các máy gia tốc vòng để cung cấp dược chất phóng xạ cho các máy PET/CT. Dự kiến trong thời gian tới, nhu cầu ứng dụng PET/CT trong lâm sàng ngày càng tăng không chỉ trong lĩnh vực ung thư mà cả trong những lĩnh vực khác như thần kinh, tim mạch... Trong tương lai gần, một số cơ sở y tế khác cũng sẽ có thêm trang bị PET/CT và Cyclotron. Như vậy, nhu cầu hiểu biết về PET/CT là rất lớn nhưng các tài liệu về PET/CT ở nước ta chưa nhiều. Năm 2012, tác giả đã biên soạn và xuất bản quyển sách đầu tiên về PET/CT ở nước ta với nhan đề “Atlas PET/CT một số bệnh ung thư ở người Việt Nam”.

Nhằm cung cấp thêm tài liệu về PET/CT ứng dụng trong trong lâm sàng cho các đồng nghiệp và các độc giả ở nước ta, tác giả đã biên soạn cuốn sách “Ứng dụng kỹ thuật PET/CT trong ung thư” với hy vọng cùng chia sẻ và trao đổi kinh nghiệm chuyên môn với các đồng nghiệp chuyên ngành ung thư, Y học hạt nhân và các chuyên ngành khác.

Cuốn sách gồm 16 chương bao gồm các vấn đề sau đây:

1)Giới thiệu về sự phát triển và lợi ích của kỹ thuật chụp cắt lớp phát positron (PET/CT) trên thế giới và ở nước ta, cơ sở khoa học của kỹ thuật, thiết kế và cấu tạo chi tiết máy cũng như cách thức sản xuất các đồng vị phóng xạ phát positron trong các máy gia tốc vòng (cyclotron) dùng cho PET.

2)Kinh nghiệm thu được trong phân tích hình ảnh PET/CT và các đặc điểm của chúng ở từng loại ung thư khác nhau ở người Việt Nam.

   Mặc dù hạn chế về thời gian và kinh nghiệm chưa nhiều, nhưng chúng tôi cũng đã cố gắng đề cập đến hầu hết các bệnh ung thư thường gặp ở Việt Nam bao gồm từ u não, ung thư đầu mặt cổ, lymphoma ác tính non Hodgkin, melanoma, ung thư phổi, vú, đường tiêu hóa trên, đại trực tràng, sinh dục nữ, tuyến tiền liệt và dương vật, ung thư chưa rõ nguyên phát v.v.. Đặc biệt chúng tôi có đề cập đến vai trò của PET/CT trong lập kế hoạch xạ trị trên máy gia tốcc với kỹ thuật 3D và điều biến liều (IMRT).

3)Những điều cần thiết về kiểm soát và an toàn bức xạ khi làm việc với PET và PET/CT.

Cuốn sách này là tài liệu đầu tiên ở nước ta đã đề cập một cách khá toàn diện về ứng dụng PET/CT trong ung thư lâm sàng. Đặc biệt trong cuốn sách chứa đựng một số lượng không nhỏ các công trình nghiên cứu của tác giả về PET/CT trong lĩnh vực ung thư. Tất cả các số liệu nghiên cứu và hình ảnh của các bệnh nhân ung thư trong các công trình nghiên cứu và trong cuốn sách này là người Việt Nam đều được thực hiện tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu-Bệnh viện Bạch Mai.

Để có được những dữ liệu phục vụ cho việc xuất bản cuốn sách này, tác giả đã dành phần lớn thời gian và công sức của mình để trực tiếp tiến hành nghiên cứu, thu thập số liệu về PET/CT trên nhiều loại bệnh nhân ung thư khác nhau. Các công trình nghiên cứu này đã được báo cáo và đăng tải ở các hội nghị, các tạp chí trong nước và quốc tế. Tác giả cũng đã tiến hành so sánh đánh giá các kết quả nghiên cứu của mình với nhiều tác giả nước ngoài trên cùng một chủ đề. Vì vậy cuốn sách sẽ là một tài liệu chuyên khảo hữu ích về PET/CT trên các bệnh nhân ung thư là người Việt Nam cho các đồng nghiệp trong và ngoài chuyên ngành Ung thư và Y học hạt nhân ở nước ta.

Để quyển sách được ra đời, hoàn thành và đến tay được bạn đọc, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ, khuyến khích động viên rất lớn của nhiều đồng nghiệp.

Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể các giáo sư, bác sỹ, kỹ sư, cử nhân, cử nhân điều dưỡng, các đồng nghiệp ở Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai; Bộ môn Y học hạt nhân – Đại học Y Hà Nội cũng như các đồng nghiệp công tác trong và ngoài bệnh viện Bạch Mai, về sự giúp đỡ to lớn, quý báu và hiệu quả. Đó là PGS. TS. Trần Đình Hà, TS. Lê Chính Đại, PGS. TS Trần Xuân Trường, ThS Nguyễn Thành Chương, ThS. Nguyễn Hữu Khiêm, ThS Phạm Văn Thái, ThS. Phạm Cẩm Phương, ThS Nguyễn Quang Hùng, ThS. Trần Ngọc Hải, ThS Vương Ngọc Dương, ThS. Nguyễn Thế Thu, ThS. Ngô Trường Sơn, BS Nguyễn Xuân Thanh, BS Ngô Thùy Trang, KS Trần Văn Thống, KS Nguyễn Văn Thảo, v.v.

Đặc biệt, tác giả xin hết sức trân trọng và biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ quý báu, chân tình, vô tư và hiệu quả của GS.TSKH. Phan Sỹ An, BS Trần Hải Bình, ThS. Nguyễn Thị The, Cử nhân Vũ Lệ Thương, CN Đinh Thu Thủy (Bộ môn Y học hạt nhân – Đại học Y Hà Nội và Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu-Bệnh viện Bạch Mai) trong suốt quá trình tác giả viết và hoàn thiện quyển sách này.

Chắc chắn rằng cuốn sách vẫn còn những khiếm khuyết, mặc dù tác giả đã rất cố gắng, nhưng do kinh nghiệm, hiểu biết còn hạn chế. Vì vậy tác giả rất mong nhận ược sự góp ý và chỉ giáo của các bạn đồng nghiệp và bạn đọc để cuốn sách được hoàn thiện hơn trong lần tái bản sau.

Xin trân trọng cảm ơn.

MỤC LỤC

Download

Sách này không thể download

Liên hệ...